Sybiracy są świadkami, w których głos należy się wsłuchiwać


       „Pamięć ocalała, bywa  jednak i tak,  
           że i Ona  potrzebuje ocalenia”. 
 
                 Barbara Janczura.
 
 
         10 lutego 1940 roku wywożono całe rodziny.
     
        13 kwietnia 1940 roku wywożono kobiety z dziećmi, ponieważ dwa dni wcześniej aresztowano mężów i ojców.

Czytając i słuchając wspomnień Sybiraków zauważyć można odmienność w opisach z dwóch powodów:

Najtragiczniejszy był los polskich sierot, które kierowano do sowieckich sierocińców tzw. dietdomami. Oprócz obowiązkowej nauki języka rosyjskiego, zmuszano je do różnych prac na rzecz tych domów, kierowano do ciężkich prac kołchozowych.

Bez rodziny, bez pomocy opiekunów czy tez znajomych ich życie, walka o przetrwanie, była z góry przegrana.
 
 

środa, 23 lutego 2022

Mogiła - Danuta Komorowska

Mogiła - Danuta Komorowska

W której Mój Dziadku
leżysz mogile?
W której — jak jest ich aż tyle.

Czy w tej, która liczy
dwa i pół tysiąca żołnierzy,
w której Ty leżysz?

W tej czy też w innej —
Boże — były Was tysiące.
Nie wiem, nikt nie wie,
Nie wie nawet słońce,
Które swoje lico przyciemniło,

Modlitwa - Helena Włażewska



Modlitwa - Helena Włażewska

Kto się spodziewał, kto śmiał powiedzieć,
Że na Sybirze nas jesień zastanie...
Kto wie jak długo tu jeszcze będziemy.
O miej nad nami Panie zmiłowanie.

Gdy rozpacz, smutek ogarniać nas będzie.
Ty nie odwracaj od nas twarz swą Panie.

List - Helena Włażewska



List - Helena Włażewska


Dziś chwytam za pióro i piszę słów parę
do sióstr, braci, matki i taty.
Do kraju, ojczyzny mej ukochanej,
do mojej rodzinnej chaty.


Piszę powoli, a z oczu łzy lecą
i pióro litery rysuje,
że może już się nie zobaczymy,

Powrót do Polski- Zdzisław Ostrowski


Powrót do Polski
- Zdzisław Ostrowski

Nadszedł wreszcie ósmy maja,
Był czterdziesty piąty rok,
Który wszystkich uspokajał
I przemijał ludzki szok.

Koniec wojny, wieść wspaniała,
Błyskawicznie się rozchodzi,
Cały świat i Polska cała
Wielki tryumf już obchodzi.

Taka radość wnet dociera

Do Polaków na obczyźnie,
Z tej radości krew zamiera,

Szkoła – liceum -Zdzisław Ostrowski

Szkoła – liceum-Zdzisław Ostrowski
(fragmenty)

W Jasienicy krótko byłem,
Na dwa lata tam zostałem,
Podstawówkę ukończyłem.
Do liceum się dostałem.

A liceum w Radzyminie
Było kiedyś piękne dzieło
Już niestety nie zasłynie,

Gdyż to wszystko już spłonęło.

Cudne chwile przeżywałem
W tej przepięknej naszej szkole.
Wielu tam przyjaciół miałem,
W swoim gronie i zespole.

I wspaniałych wykładowców,
Którzy sił nie szczędzili
Dla swych dziewcząt jak i chłopców

W rocznicę deportacji- Tadeusz Witos





W rocznicę deportacji- Tadeusz Witos

Usiądź Sybiraku, wygodnie w fotelu
I powspominaj, mój ty drogi przyjacielu,
Jak w mroźny luty przed wieloma laty
Wieziono nas na Sybir, w łagry lub za kraty,
Bez sądu i wyroku, daleko od kraju
W odległe, śnieżne miejsca sowieckiego „raju”.

Tam pracowałeś ciężko o głodzie i chłodzie,
Codziennie i bez przerwy przez dwanaście godzin.

Kopałeś złoto, węgiel, rudę i kamienie,
Rąbałeś las gdzieś w tajdze, w jakimś Jakszardenie,
Spławiałeś drewno rzeką, rżnąłeś je w tartaku

wtorek, 22 lutego 2022

Kamień Sybiraków-Tomasz Zdoliński




Kamień Sybirakó-Tomasz Zdoliński

W pomniku Sybiraków,
w tym zimnym Kamieniu
jest wpisana smutna prawda
o ludzkim cierpieniu.

O Polaków poniewierce
na sowieckim wschodzie,
ciężkiej pracy niewolniczej
i o strasznym głodzie.

O tym jak śmierć bezlitosna

wciąż plony zbierała
i jak matka konająca

Modlitwa do Matki Boskiej Katyńskiej- Marian Jonkajtys




Modlitwa do Matki Boskiej Katyńskiej- Marian Jonkajtys

Zbawienie Wieczne – racz wyjednać Pani
Tym, którym śmierć ponieść przyszło
W Katyńskim Lesie strzałem w tył głowy
W odwecie za „Cud nad Wisłą”!
Matko Święta!
Gdy Syn Twój
Za nas skonał w męce,

Ty ciało Boga-Syna
Wzięłaś w Swoje ręce,
Ciało Boga-Człowieka
Wzięłaś w ręce obie –

Opowiedz nam Ojczyzno - Janusz Szczepkowski



Opowiedz nam Ojczyzno - Janusz Szczepkowski

Opowiedz nam, moja Ojczyzno,
Jak matka dzieciom ciekawym,
O latach znaczonych blizną
Na wiekach chwały i sławy.
O wojach Mieszka nam powiedz,
O słupach nad Odrą stawianych.
Niech niesie twoją opowieść
Wiatr halny i morskie szkwały.

Matczynej ucz nas miłości,
Jak ojciec w życie wprowadzaj.

Zima w Tajdze Północnej-Walerian Wysocki



Zima w Tajdze Północnej-Walerian Wysocki

Umilkł już w Tajdze głos ptaszęcy,
Z jezior błękitne znikły fale.
Niebo szarzeje coraz więcej
I słońca już nie widać wcale.

Codziennie wschodzi później ,bledsze
Codziennie niżej płyną chmury,
Drzewa kołyszą się na wietrzeA szum ich smutny i ponury.

Przyrodę srogi mróz uwięził,

Pieśń Polaków na Syberii-Romuald Napiórkowski




Pieśń Polaków na Syberii-Romuald Napiórkowski

Oj, ma Ojczyzno miła! Oj, Ty polski kraju.
Kiedy byłem na Twej Ziemi, było mi jak w raju.
Lecz ciężkie losu dzieje i wojen rozboje
Zaciągnęły tu w te strony biedne serce moje.
Bez chleba i mieszkania, nadziei nijakiej
Pędzi życie na Syberii tysiące Polaków.
Oj, Ojczyzno ma kochana! Och, Ty polska ziemio!
Czy powrócę na Twe łono? Czy zobaczę Ciebie?

Kaługino, styczeń 1944 r.


Nad Wołyniem- Stanislawa Wiatr-Partyka


Nad Wołyniem- Stanisława Wiatr-Partyka

To nie będzie pieśń o obcej ziemi.
Pradziad twój na tej ziemi żył,
Był szczęśliwy, był między swemi,
Sen o Polsce, przecudny sen śnił.

Nad Wołyniem
Złote słońce wędruje,
Na Wołyniu
Miodny ul, złoty łan.
Nad Wołyniem

Sokół w chmurach szybuje,
Kwitną sady,
Kwitną sady, lecz nie ma mnie tam...

Są zdarzenia, w które trudno uwierzyć.

Nieśwież II- Stanislawa Wiatr-Partyka

 
 

Nieśwież II - Stanisława Wiatr-Partyka

Nie mogę przypomnieć sobie
Czy do parku skręca się na prawo?
I który tam był pułk ułanów?
Czy na pewno 27-my?
A tatarak jak pachnie?
I czy to możliwe
aby jezioro było w środku miasta?
A ten zamek nad wodą, to był z bajki,

Czy naprawdę?

Mamo, mamo!
Opowiedz mi raz jeszcze,
Jak książę jechał do Alby...

Tarnów, 1950



Nieśwież I - Stanisława Wiatr-Partyka

 
 

Nieśwież I - Stanisława Wiatr-Partyka

" Chwalcie łąki umajone"-
Z klasztoru
Nad wodą
Głos trąbki srebrzyście się ściele...
Z drugiej strony
Przez wodę
Słychać dzwony-
To w farnym kościele...
a tam znowu
Od koszar

Nieśwież III - Stanislawa Wiatr-Partyka

 
 

Nieśwież III
- Stanisława Wiatr-Partyka

A mnie się znowu śnił Nieśwież
Niewiarygodnie piękny!
Na kasztanach przy farze właśnie pęki pękły,
Ulice umaiła seledynowa zieleń
Tam kuca żabka Erdal, tu skacze Schichta jeleń...

Z klasztoru trąbka śpiewa


Głos leci nad wodą...

Ksiądz Rokosz wymienia ukłon
Z panem Paliwodą

Od koszar ułani, malowane dzieci",
I po wodzie daleko głos leci...

Tarnów, 1974

Nieśwież V- Stanisława Wiatr-Partyka


Nieśwież V - Stanisława Wiatr-Partyka

... Nowe Miasto, to kwiaty, ogródki i bramki,
( w tym sezonie dziewczynki noszą białe panamki...)
Na kolonii słowiki dają koncert liryczny-
Idzie Jerzyk Butkiewicz, jak dziewczynka śliczny
Panna Janka z ułanem patrzą w oczy pod bramką,
Idzie Jerzyk Butkiewicz w aksamitnym ubranku...
Niesie piękną laurkę i wierszyk.


... bo"Pan Kotek był chory i leżał w łóżeczku"
A ja miałam święto i piłam troszeczkę-
Lemoniadę różową zupą"nic" zagryzłam...

Więcej już nie pamiętam, bo byłam mala.

Tarnów,1974

Róża -Stanisława Wiatr-Partyka



Róża-Stanisława Wiatr-Partyka
                                Panu Zygmuntowi Śpiewakowi

Może i dobrze, że wtedy nie znalem rosyjskiego.
Może to uratowało życie mojemu ojcu?
Skąd moglem wiedzieć - czteroletni berbeć-
Że słowo "rużjo" oznacza po rosyjsku karabin?

Kiedy mój ojciec stał z pobladłą twarzą
nad rowem, wykopanym na skraju naszego ogrodu,

kiedy obcy człowiek z wykrzywioną twarzą
wykrzykiwał: "dawaj rużjo!",

Piosenka II - Stanisława Wiatr-Partyka


Piosenka II - Stanisława Wiatr-Partyka

Za Ural, hen precz, hen precz...
Nie pomoże zbroja, Ojczyzno ty moja,
Nie pomoże miecz!

Za Ural, za Ural, a po cóż za Ural?
Nie przylgnie tam serce. Cóż wabi za Ural?
Czy kraj tam piękniejszy? Kwiecistsza tam błoń?


Czy ziemia tam lżejsza, że tak śpieszysz doń?

- Nie spieszę, o nie, o nie!
Choć w koło mam braci, lecz wiozą nas kaci,
A w oczach ich śmierć...

Jawlenka, 1945

Boziu Boziu... - Stanisława Wiatr-Partyka


Boziu Boziu...- Stanisława Wiatr-Partyka

Mój pierwszy wiersz


Boziu Boziu Boziu Boziu
Boziu Boziu
- jest mi źle…

Boziu Boziu Boziu Boziu
Boziu Boziu
- jeść się chce…

Boziu Boziu Boziu Boziu
Boziu Boziu
- ogrzej mnie…

Boziu Boziu Boziu Boziu
Boziu Boziu
- mama gdzie?

Buty - Stanisława Wiatr-Partyka


Buty - Stanisława Wiatr-Partyka

Buty.
Jeden prawy,
drugi całkiem lewy.
Dziurawy.

Raz - dwa,
Zmiana!
Ja - do szkoły,
Abyśmy mogły przeżyć -
Mama,
Ja - żeby coś ze mnie wyrosło.
Ona - żebyśmy nie umarły z głodu.

Płakałam:

Daj na niedzielę!
Pójdę odwiedzić Basieńkę!

Od moszki się nie umiera- Stanisława Wiatr-Partyka



Od moszki się nie umiera - Stanisława Wiatr-Partyka

Toż to nie twoje oczęta,
Gdy patrzysz ze smutkiem na mnie.
Cała jesteś spuchnięta,
Ręce jak dwie banie.

"Od moszki się nie umiera"-
Rzekł brygadzista Wania
I wywiózł karczować drzewa
Choć mama na nogach się słania

Minęły długie tygodnie

Białe Orlęta - Stanislawa Wiatr-Partyka

Białe Orlęta - Stanisława Wiatr-Partyka

Za starym płotem, za banią
Wyznaczyły spotkanie:
Stasia, Halinka i Gienia
Coś mają do powiedzenia.

Na czatach Lucia stoi,
Nikogo się nie boi.
Cyt...cicho...sprawa święta:
Zbierają się "Białe Orlęta".

Guzik z orzełkiem ściskają
Na guzik przysięgają.

Rozmowa z Kławą-Stanisława Wiatr-Partyka


Rozmowa z Kławą
- Stanisława Wiatr-Partyka


Bardzo ładnie tu w tej Rosji macie.
Tyle śniegu, romantyczne ziemianki.
Rosną jabłka podobno w Ałma-Acie,
Góry w chmurach, osty i sasanki...

Kazachowie malowniczo wyglądają
Na koniku w swoim małachaju.
Iszym to też piękna rzeka,

A i step urodą urzeka...

Syberyjskie Anioły - Ks. Łukasz Krzanowski MS





Syberyjskie Anioły - Ks. Łukasz Krzanowski MS

Odeszli zabrani przemocą, 

z uścisków domowych pieleszy.
We łzach powiezieni gdzieś nocą, 

może ich podróż ucieszy.

Stłoczeni w ciemnościach wagonów,

 jak sople zawisłe w powietrzu,
W tą otchłań nieludzką rzuceni, 
przez tych bez serc i sumieni.

I w tajgach, w pustkowiu, wśród mrozu, 

Wszobojnia - Wacław Kwieciński


          Rysunek Eliasz Dyrow     
 
 
Wszobojnia - Wacław Kwieciński

Kiepski ze mnie jest poeta,
Lata już mam, głowa nie ta.
Lecz gdy mróz i śnieżek prószy,
Łatwiej zerknąć w głąb swej duszy.

Dziś oczami wyobraźni
jestem w starej, ruskiej łaźni.
Myślę co ja tutaj robię,
i po ciele wciąż się skrobię.

Czy to chlew jest czy ubojnia,
Nie, to tylko jest wszobojnia.

Promień Twej łaski mnie nie chybił-Rachela A. Tyszczuk

Fotografia autorki wiersza.

 Promień Twej łaski mnie nie chybił-Rachela A. Tyszczuk
 
Dostałam mały zwitek w darze
Nazwany, całkiem szczodrze - duchem
Okruch rzuciłam w zawieruchę
Drugi straciłam w w biegu zdarzeń
Trzeci jest ludziom kromką chleba
Czwartym zamknęłam komuś oczy
Wpatrzone w siną barwę nieba
Piąty wpadł dziecku w splot warkoczy
Szósty złożyłam pod obrusem
Jak garstkę siana, siódmy zatem
Posłużył komuś jako kuse
Ubranie, ciepło tchnące latem

wtorek, 8 lutego 2022

10 luty 1940 rok - Helena Bartoszewska


10 luty 1940 rok - Helena Bartoszewska


O Polsko nasza, ziemio ukochana
W 39-tym cała krwią zalana.
Nie dość, że Polskę na pół rozerwali
Jeszcze Polaków na Sybir wysłali.
10-ty luty będziemy pamiętali
Przyszli sowieci, gdyśmy jeszcze spali
I nasze dzieci na sanie wsadzili
Na główne stacje nas poodwozili.
O straszna chwilo! O straszna godzino!
Rodząca bóle swoje zapomina.
Ale o tamtej nie zapomnimy chwili,
Gdy nas w ciemny wagon, jak w trumnę wsadzili.

środa, 2 lutego 2022

"10 luty 1940 - pamiętamy"

 
 
    "Za oknem prawie 40 stopniowy mróz. Krzyki enkawudzistów, płacz dzieci zbudzonych ze snu. I przerażone kobiety. Na spakowanie dano niewiele czasu- wspominają ze łzami w oczach Sybiracy z Terenowego Koła w Lubaczowie."  

   "... Jedni z nas wywiezieni zostali właśnie tego dnia, inni 13 kwietnia 1940 roku. Dlatego też obydwie daty są tak ważne w naszym życiu,
pamiętamy o nich, zapalamy znicze i składamy symboliczne wiązanki kwiatów pod Tablicą Pamięci..." - mówią cicho...

   Niech pamięć o Sybirakach trwa w naszych sercach. O tych którzy wrócili, jak i o tych którzy na zawsze zasnęli na nieludzkiej ziemi.
W życiu każdego narodu są takie wydarzenia, których czas nie okrywa zapomnieniem i nie odziera z emocji, które na zawsze pozostają w pamięci. 

   Sybiracy mają nadzieję, że tego dnia jak najwięcej osób – nie tylko Sybiraków – zapali czy to przy pomniku Sybiraków w swoim mieście czy też w dowolnym miejscu symboliczną świeczkę dla upamiętnienia tragedii wielu setek tysięcy Polaków,  jaką były ich masowe deportacje do ZSRR..." - mówią Sybiracy.
 

                                               „Zapal znicz wywiezionym” - 

                  wołają Ci, którzy przeżyli i wrócili do wolnej Polski.